Καρκίνος του δέρματος

Αρχική » Καρκίνος του δέρματος

Ο καρκίνος του δέρματος είναι ένας τύπος καρκίνου που αναπτύσσεται από τα επιδερμικά κύτταρα. Αποτελεί τον πιο συχνό τύπο καρκίνου, ενώ είναι πολύ συχνός στις χώρες με αυξημένη ηλιακή ακτινοβολία, όπως είναι η Ελλάδα. Ο αριθμός των περιστατικών καρκίνων του δέρματος έχει αυξηθεί ραγδαία σε όλο τον κόσμο τα τελευταία χρόνια. Στην Ελλάδα καταγράφονται περίπου 30.000 περιστατικά καρκίνων του δέρματος το χρόνο από τα οποία 1.500 είναι άνθρωποι που εμφανίζουν μελάνωμα.

 

Οι καρκίνοι του δέρματος, διακρίνονται στους εξής τύπους:

  • Μελάνωμα το οποίο αναπτύσσεται από τα μελανοκύτταρα.
  • Μη – μελανώματα τα οποία παρουσιάζονται 20 φορές πιο συχνά από το μελάνωμα. Περιλαμβάνουν τις εξής δερματικές βλάβες:
  • Βασικοκυτταρικό καρκίνωμα που αναπτύσσεται από τα βασικά κύτταρα της εν τω βάθει στοιβάδας της επιδερμίδας.
  • Ακανθοκυτταρικό καρκίνωμα που αναπτύσσεται από τα κερατινοκύτταρα.
  • Άλλοι σπάνιοι τύποι καρκινωμάτων (καρκίνωμα Merkel κλπ).

Βασικοκυτταρικό καρκίνωμα

Είναι ο πιο συχνός καρκίνος δέρματος σε λευκά, ξανθά άτομα και ο λιγότερο επικίνδυνος. Εμφανίζεται συχνότερα σε ηλικιωμένα άτομα. Ασθενείς άνω των 75ετών έχουν 5 φορές περισσότερες πιθανότητες ανάπτυξης βασικοκυτταρικού καρκινώματος από ασθενείς 50-55 ετών. Έχει βραδεία ανάπτυξη και πολύ σπάνια δίνει μεταστάσεις. Χαρακτηρίζεται όμως από τοπική διήθηση των ιστών και επέκταση, και ακριβώς για αυτό θα πρέπει να αντιμετωπίζεται άμεσα. Το βασικοκυτταρικό καρκίνωμα αναπτύσσεται κυρίως σε περιοχές του σώματος που εκτίθενται στον ήλιο (κεφαλή, τράχηλος, άνω άκρα), αλλά δεν αποκλείεται η εμφάνισή του και σε άλλες περιοχές του σώματος.

Κλινικά διακρίνονται διάφορες μορφές, όπως:

 

  • το οζώδες (ως οζίδιο του δέρματος με ευρυαγγείες)
  • το ελκωτικό (ως πληγή που δεν επουλώνεται και συχνά αιμορραγεί)
  • το μελαγχρωματικό (μοιάζει με ελιά)
  • το επιφανειακό (ως πλάκα εκζέματος)
  • το σκληρωτικό (μοιάζει με ουλή)

Ακανθοκυτταρικό καρκίνωμα

Δεύτερο σε συχνότητα εμφάνισης καρκίνωμα του δέρματος σε λευκά, ξανθά άτομα. Σπάνιο σε άτομα με σκούρο δέρμα. Συχνότερο σε ηλικιωμένα άτομα. Ασθενείς άνω των 75 ετών έχουν 35 φορές μεγαλύτερες πιθανότητες ανάπτυξης αυτού του καρκινώματος, από ασθενείς ηλικίας 50-55 ετών. Τυπικά αναπτύσσεται στο πρόσωπο και στο φαλακρό δέρμα της κεφαλής σαν ένα μικρό φολιδωτό οζίδιο με ερυθρή ή ροδόχρουν βάση. Μεγαλώνει ταχύτερα από το βασικοκυτταρικό καρκίνωμα, εξελκούται και καταστρέφει τους υποκειμένους ιστούς. Το ακανθoκυτταρικό καρκίνωμα δυνατόν να δώσει μεταστάσεις. Η χρόνια έκθεση στην ηλιακή ακτινοβολία αποτελεί την αιτία για τις περισσότερες περιπτώσεις. Η συχνή χρήση τεχνητού μαυρίσματος (solarium) διπλασιάζει τον κίνδυνο εμφάνισης ακανθοκυτταρικού καρκινώματος. Άλλες θέσεις κινδύνου μπορεί να είναι τα εγκαύματα, οι ουλές, τα έλκη, οι χρονίζουσες πληγές και τα σημεία του δέρματος που έχουν εκτεθεί είτε σε ακτινοβολία ή σε συγκεκριμένες χημικές ουσίες. Επίσης σημαντικότατος παράγοντας εμφάνισης ακανθοκυτταρικών θεωρείται η ανοσοκαταστολή.

Μελάνωμα

Το μελάνωμα είναι πιο σπάνιο από τους άλλους καρκίνους του δέρματος, αλλά είναι και ο πιο επικίνδυνος, διότι δίνει γρήγορα μεταστάσεις. Είναι ο δεύτερος πιο συχνός καρκίνος σε άτομα 15-34 ετών. Συνήθως, εμφανίζεται ως μία μικρή μαύρη κηλίδα στο δέρμα ή μπορεί να αναπτυχθεί επί προϋπάρχοντος σπίλου (25%).

Συγκριτικά με τους σπίλους τα μελανώματα εμφανίζουν:

 

  • ασυμμετρία,
  • ανώμαλη παρυφή,
  • χρωματική ανομοιομορφία (2-3 αποχρώσεις),
  • μέγεθος μεγαλύτερο ενός συνήθους σπίλου.

Εναλλαγή χρώματος, μεγέθους, σχήματος, εμφάνιση αιμορραγίας ή κνησμού θέτουν την υποψία ανάπτυξης μελανώματος.  Η αιτιολογία των περισσοτέρων καρκίνων του δέρματος σχετίζεται με την υπέρμετρη έκθεση στην ηλιακή ακτινοβολία, ιδιαίτερα κατά την παιδική ηλικία. Περίπου 9 στους 10 καρκίνοι του δέρματος (εκτός του μελανώματος) και 6 στα 10 μελανώματα οφείλονται σε υπερβολική έκθεση στον ήλιο. Παλαιά ηλιακά εγκαύματα αυξάνουν τον κίνδυνο εμφάνισης μελανώματος.


Παράγοντες που συμβάλλουν στην ανάπτυξη του Καρκίνου του Δέρματος

Οι σημαντικότεροι παράγοντες που παίζουν ρόλο για την ανάπτυξη καρκίνου του δέρματος είναι:

 

  • Έκθεση στον ήλιο – Οι άνθρωποι με ανοιχτόχρωμο δέρμα έχουν μεγαλύτερη ευαισθησία στην υπεριώδη ακτινοβολία και άρα μεγαλύτερες πιθανότητες για την εμφάνιση κάποιου τύπου καρκίνου του δέρματος.
  • Solarium (τεχνητό μαύρισμα) – Εκτός από την έκθεση στον ήλιο, το solarium εκθέτει το δέρμα στην ακτινοβολία και μπορεί να έχει τις ίδιες επιπτώσεις με αυτές του ήλιου.
  • Αδύναμο ανοσοποιητικό σύστημα – Αυτό μπορεί να προέρχεται από χρόνιες ασθένειες ή λοιμώξεις, όπως είναι ο ιός HIV (AIDS) ή από εξασθενημένο οργανισμό π.χ. λόγω χημειοθεραπείας ή ισχυρής φαρμακευτικής αγωγής.
  • Ηλικία – Οι ηλικιωμένοι αποτελούν την κύρια ομάδα ανθρώπων που εμφανίζουν καρκίνο του δέρματος.
  • Οι δερματικοί σπίλοι (ελιές) στο δέρμα – Οι φυσιολογικές ή μη φυσιολογικές ελιές του δέρματος, που είναι μεγαλύτερου μεγέθους από το φυσιολογικό, είναι πιο πιθανό να μετατραπούν σε καρκινωματώδεις.

Συμπτώματα Καρκίνου του Δέρματος

Τα συμπτώματα στους τύπους καρκίνου του δέρματος εκδηλώνονται στις περιοχές που είναι περισσότερο εκτεθειμένες στην υπεριώδη ακτινοβολία (πρόσωπο, χέρια, αυτιά, λαιμός, πόδια).

Στην περίπτωση των βασικοκυτταρικών καρκινωμάτων τα συμπτώματα είναι ελάχιστα. Συχνά ο τρόπος εκδήλωσής τους μοιάζει με άλλες δερματικές παθήσεις όπως είναι η ψωρίαση. Η μορφή του μπορεί να είναι:

 

 

  • Μια λευκή κηλίδα που δίνει την αίσθηση ότι το δέρμα τεντώνεται και γυαλίζει.
  • Κηλίδα με κόκκινη απόχρωση, η οποία μπορεί να προκαλέσει πόνο και κνησμό.
  • Πληγή που αιμορραγεί, εκκρίνει υγρό και μπορεί να δημιουργήσει καύκαλο.
  • Όζος που συχνά μοιάζει με ελιά. Έχει χρώμα ροζ, καφέ ή κοκκινωπό και γυαλίζει.

Τα ακανθοκυτταρικά καρκινώματα μπορούν να προκαλέσουν πόνο και εμφανίζονται με τη μορφή:

 

  • Ερυρθών κηλίδων με ακανόνιστο σχήμα, που συχνά προκύπτει αιμορραγία.
  • Ανοιχτής πληγής που αιμορραγεί και εκκρίνει υγρό, ενώ επιμένει για αρκετό καιρό.
  • Βλάβης με υπερυψωμένο σχηματισμό και σκληρή επιφάνεια.

 

Το μελάνωμα εκδηλώνεται με σπίλους, οι οποίοι στο προκαρκινικό στάδιο ονομάζονται δυσπλαστικοί σπίλοι και εμφανίζουν μεταβολές στη μορφή τους. Έτσι, οι σπίλοι γίνονται ασύμμετροι, χωρίς σχηματισμένα όρια, το χρώμα τους μεταβάλλεται και συνήθως είναι μεγαλύτεροι από το 1 εκατοστό. Σπάνια οι σπίλοι εξελίσσονται σε καρκίνο του δέρματος.

Διάγνωση

Η διάγνωση για τους τύπους καρκίνου του δέρματος πραγματοποιείται από εξειδικευμένο γιατρό, όπως είναι ο δερματολόγος, χειρουργός ή ογκολόγος, ο οποίος θα στηριχθεί στη συμπτωματολογία και θα εξετάσει τη μορφή των δερματικών εκδηλώσεων. Η διαδικασία ολοκληρώνεται με αφαίρεση μέρους της πάσχουσας περιοχής, το οποίο θα δοθεί για βιοψία.

Συγκεκριμένα για την περίπτωση του μελανώματος, η διάγνωση βασίζεται στον οδηγό των ABCDE (5 πρώτα γράμματα της αγγλικής αλφαβήτου):

 

  • Asymmetry (ασυμμετρία στο σχήμα)
  • Border (ασαφή όρια)
  • Color (ανομοιομορφία του χρώματος)
  • Diameter (Διάμετρος)
  • Evolving (η εξέλιξη και μεταβολή του σπίλου)

Θεραπεία Καρκίνου του Δέρματος

Η μέθοδος θεραπείας ορίζεται σύμφωνα με τον τύπο καρκίνου, την ηλικία του ασθενούς, τη μορφολογία και τη γενικότερη κατάσταση του οργανισμού.

Ο τρόπος αντιμετώπισης και διαχείρισης του καρκίνου του δέρματος μπορεί να είναι:

 

  • Χειρουργική επέμβαση κατά την οποία γίνεται αφαίρεση του όγκου και της περιοχής γύρω από αυτόν με χειρουργικό νυστέρι. Για να κλείσει η πληγή γίνεται εφαρμογή ράμματος, ενώ ο ιστός στέλνεται στο εργαστήριο για να πιστοποιηθεί ότι έγινε αφαίρεση όλων των καρκινικών κυττάρων. Το ποσοστό επιτυχίας αυτής της μεθόδου είναι 92%.
  • Διαθερμοπηξία και απόξεση όπου γίνεται απόξεση και καυτηριασμός στον όγκο. Η διαδικασία είναι εύκολη, ωστόσο έχει αυξημένο ποσοστό πιθανοτήτων για την επανεμφάνιση του καρκίνου.
  • Κρυοχειρουργική μέσω της οποίας ο όγκος καταστρέφεται παγώνοντάς το με υγρό άζωτο. Πρόκειται για μια οικονομική και εύκολη λύση, όμως τα ποσοστά επιτυχίας αυτής της μεθόδου είναι χαμηλά.
  • Ακτινοθεραπεία, η οποία συνήθως απαιτεί πολλές συνεδρίες (1-4 εβδομάδες). Η συγκεκριμένη θεραπεία εφαρμόζεται στις περιπτώσεις όπου η χειρουργική επέμβαση δεν είναι υλοποιήσιμη, ενώ το ποσοστό επιτυχίας της είναι 85%-95%.
  • Εφαρμογή φαρμάκων τοπικά, τα οποία έχουν σαν σκοπό την ενίσχυση του ανοσοποιητικού συστήματος και έτσι πραγματοποιείται η παραγωγή της ιντερφερόνης που αντιμετωπίζει τον καρκίνο.
  • Επέμβαση με laser όπου με τη χρήση laser από διοξείδιο του άνθρακα αφαιρείται η βασική στοιβάδα, καθώς και μέρος της βαθύτερης στοιβάδας του δέρματος.

Πρόληψη του καρκίνου του δέρματος

Η πρώιμη ανίχνευση και πρόληψη του μελανώματος επιτυγχάνεται με  τρεις κυρίως τρόπους:

Α. Τακτική εξέταση του δέρματος από δερματολόγο.

Β. Ορθή εφαρμογή των κανόνων αντιηλιακής προστασίας.

Γ. Περιοδική αυτοεξέταση του δέρματος (από τον ίδιο τον ασθενή)

Η υπερβολική έκθεση στον ήλιο αποτελεί προδιαθεσικό παράγοντα για την εκδήλωση της νόσου. Η πρόληψη του καρκίνου του δέρματος στηρίζεται στη τήρηση των κανόνων αντηλιακής προστασίας, δηλαδή:

 

  • Τον περιορισμό της έκθεσης στον ήλιο, ειδικά τις μεσημβρινές ώρες
  • Τη συχνή εφαρμογή αντιηλιακών με ευρύ φάσμα προστασίας (UVB+UVA) και ψηλό δείκτη προστασίας ( SPF> 25), 15 με 30 λεπτά πριν από την έκθεση στον ήλιο
  • Την καλή προστασία των ματιών με γυαλιά ηλίου με φακούς που απορροφούν την UV ακτινοβολία
  • Τη χρήση καπέλου με ευρύ γείσο και προστατευτικού ρουχισμού. Υπάρχουν υφάσματα που βοηθούν στο να απορροφηθούν οι ακτινοβολίες UVA και UVB. Προσοχή: η υπεριώδης ακτινοβολία μπορεί να διαπεράσει τον ελαφρύ ρουχισμό, το παρμπρίζ του αυτοκινήτου και το παράθυρο

 

Επίσης, να αποφεύγετε τα εγκαύματα, καθώς και το τεχνητό μαύρισμα (solarium). Τεχνητές πηγές μαυρίσματος εκπέμπουν ακτινοβολία που μπορεί να προκαλέσει τα ίδια προβλήματα με τη φυσική ηλιακή ακτινοβολία και η μακροχρόνια χρήση τους μπορεί να οδηγήσει στην εμφάνιση καρκίνου του δέρματος.

 

Πώς γίνεται η Αυτοεξέταση;

 

  • Έλεγχος εάν υπάρχουν συγκεκριμένες αλλαγές στο δέρμα:
  • Ένας νέος σπίλος (ελιά), ο οποίος φαίνεται ανώμαλος.
  • Μια αλλαγή στο μέγεθος, τη μορφή, το χρώμα ή την σύσταση του σπίλου
  • Μια πληγή που δεν κλείνει.
  • Ένας σπίλος που αιμορραγεί

Ο έλεγχος γίνεται με προσεκτική παρατήρηση της επιδερμίδας σε 8 στάδια:

 

  • Το πρόσωπο, χωρίς να ξεχάσετε την περιοχή των αυτιών
  • Το τριχωτό της κεφαλής, με τη βοήθεια ενός σεσουάρ.
  • Την παλάμη, τα νύχια, και την περιοχή από τους καρπούς έως τον αγκώνα.
  • Τους αγκώνες, τους βραχίονες, τις μασχάλες.
  • Την περιοχή του λαιμού, το στήθος (εξετάζοντας προσεκτικά την περιοχή κάτω ακριβώς από το στήθος για τις γυναίκες), και την κοιλιά.
  • Μπροστά σ΄ έναν καθρέφτη, και κρατώντας έναν μικρότερο καθρέφτη στο χέρι, το σβέρκο, το πίσω μέρος των αυτιών, τους ώμους και την πλάτη.
  • Τους γλουτούς και την πίσω περιοχή των μηρών.
  • Σε καθιστή στάση, τους μηρούς, τις γάμπες, τα πόδια και τις πατούσες, χωρίς να ξεχάσετε τα νύχια και την περιοχή των γεννητικών οργάνων με τη βοήθεια ενός καθρέφτη.
elEL
en_GBEN elEL