Καρκίνος του παγκρέατος
Το πάγκρεας είναι ένα όργανο του ανθρωπίνου σώματος, το οποίο βρίσκεται στην κοιλιακή χώρα πίσω από το στομάχι. Έχει μήκος περίπου 15 εκατοστά και σχήμα πεπλατυσμένου αχλαδιού. Αποτελείται από τέσσερα τμήματα, την κεφαλή, τον αυχένα, το σώμα και την ουρά. Εσωτερικά και κατά μήκος του οργάνου διέρχεται ο παγκρεατικός πόρος, μέσω του οποίου το παγκρεατικό υγρό (εξωκρινής μοίρα) εκκρίνεται στο έντερο. Το υγρό αυτό αποτελείται από ένζυμα τα οποία συμβάλουν στην απορρόφηση των θρεπτικών συστατικών από το λεπτό έντερο. Το πάγκρεας παράγει σημαντικές για τον ανθρώπινο οργανισμό ορμόνες (ενδοκρινής μοίρα) με κυριότερες την ινσουλίνη και το γλυκαγόνο, οι οποίες παίζουν σημαντικό ρόλο στη ρύθμιση του σακχάρου.
Στην Ευρώπη, ο παγκρεατικός καρκίνος είναι ο έβδομος σε συχνότητα καρκίνος, με αυξανόμενη τάση. Η συχνότητα νέων διαγνωσμένων περιστατικών αυξάνεται με την ηλικία, και η πλειονότητα των περιστατικών διαγιγνώσκονται άνω της ηλικίας των 65, ενώ προσβάλει και τα δυο φύλλα εξίσου. Είναι η πέμπτη αιτία θανάτου από καρκίνο. Πάνω από το 80% των καρκίνων του παγκρέατος εμφανίζεται στην εξωκρινή μοίρα (το αδενοκαρκίνωμα είναι το πιο συχνό). Το 75% αυτών τοπογραφικά ανευρίσκεται στην κεφαλή και στον αυχένα του οργάνου.
Παράγοντες κινδύνου
Σήμερα, δεν είναι ξεκάθαρο γιατί αναπτύσσεται ο παγκρεατικός καρκίνος. Οι περισσότερες περιπτώσεις καρκίνου του παγκρέατος (90%) θεωρούνται ότι δεν σχετίζονται με κάποιο παράγοντα κινδύνου. Παρόλα αυτά κάποιοι παράγοντες κινδύνου έχουν αναγνωριστεί, χωρίς αυτό να σημαίνει ότι όλοι όσοι τους έχουν θα αναπτύξουν καρκίνο παγκρέατος.
Οι πιο κοινοί παράγοντες κινδύνου του παγκρεατικού καρκίνου είναι:
- τα γονίδια,
- το κάπνισμα,
- η ηλικία,
- η παχυσαρκία και
- η χρόνια παγκρεατίτιδα.
Υπάρχει συσχέτιση μεταξύ του καρκίνου του παγκρέατος και του σακχαρώδη διαβήτη, ωστόσο είναι πιθανότερο ο διαβήτης, σε κάποιες περιπτώσεις, να αποτελεί πρώιμη εκδήλωση του παγκρεατικού καρκίνου και όχι προδιαθεσικό παράγοντα. Υπάρχει η υποψία ότι ο αλκοολισμός και η υψηλή κατανάλωση κόκκινου και κατεργασμένου κρέατος συνδυάζονται με έναν αυξημένο κίνδυνο εμφάνισης παγκρεατικού καρκίνου, αλλά τα στοιχεία δεν είναι ισχυρά.
Συμπτώματα
Ο καρκίνος του παγκρέατος παραμένει συνήθως ασυμπτωματικός για αρκετό διάστημα ή τα πρώτα συμπτώματα είναι ήπια και μη ειδικά παραπλανώντας/καθυστερώντας την διάγνωση. Έτσι, η πρόωρη διάγνωση του παγκρεατικού καρκίνου είναι δύσκολη και ασυνήθης, για αυτό έχει ονομαστεί από πολλούς σιωπηλή ασθένεια, καθώς δεν προκαλεί από νωρίς συμπτώματα.
Τα κυριότερα είναι συμπτώματα είναι:
- ίκτερος
- ανορεξία
- γρήγορος κορεσμός με την έναρξη του φαγητού
- δυσκολία στην πέψη των φαγητών
- φούσκωμα της κοιλιάς
- ναυτία ή έμετος
- ανεξήγητη απώλεια βάρους
- ανεξήγητη κούραση – κόπωση
- πόνος στη κοιλιακή χώρα
- πόνος στην μέση της πλάτης
- πόνος στο κάτω τμήμα της πλάτης
- κόπρανα που επιπλέουν στο νερό στην λεκάνη σαν το λίπος
- κατάθλιψη
- έναρξη διαβήτη με σχετιζόμενη με αύξηση βάρους
Διάγνωση
Η διάγνωση του παγκρεατικού καρκίνου βασίζεται στις ακόλουθες εξετάσεις:
1. Κλινική εξέταση
2. Απεικονιστικός έλεγχος: Το υπερηχογράφημα κοιλίας είναι συνήθως η αρχική εξέταση όταν υπάρχει υποψία παγκρεατικού καρκίνου. Για περαιτέρω εκτίμηση χρησιμοποιούνται ο ενδοσκοπικός υπέρηχος (EUS), η πολυτομική αξονική τομογραφία με χρήση σκιαγραφικού (MD-CT) και η μαγνητική τομογραφία (ΜRI). Η Ενδοσκοπική Παλίνδρομη Χολαγγειο – Παγκρεατογραφία (ΕRCP) είναι μια εξέταση κατά την οποία ένα ενδοσκόπιο χρησιμοποιείται για να φτάσει το ανώτερο μέρος του πεπτικού συστήματος, έως το πρώτο τμήμα του λεπτού εντέρου. Ο σκοπός της είναι να άρει την απόφραξη του χοληδόχου πόρου από τον παγκρεατικό όγκο. Παρόλα αυτά, σε προεγχειρητική περίοδο, η ERCP και η τοποθέτηση ενδοπρόσθεσης (stent) στα χοληφόρα θα πρέπει να πραγματοποιείται μόνο εάν το χειρουργείο δεν μπορεί να πραγματοποιηθεί ταχέως.
3. Εργαστηριακές εξετάσεις: Το CA 19.9 είναι ένας υδατάνθρακας, ο οποίος παράγεται από τα καρκινικά κύτταρα του παγκρέατος, βρίσκεται στο αίμα και μπορεί να μετρηθεί από ένα δείγμα αίματος. Τα επίπεδα του CA 19.9 στο αίμα δεν είναι πολύ χρήσιμα για τη διάγνωση αλλά είναι συχνά ως σημείο αναφοράς ώστε να ελέγχεται η ανταπόκριση στη θεραπεία και η παρακολούθηση.
4. Ιστοπαθολογική εξέταση: Είναι η εργαστηριακή εξέταση των κυττάρων του όγκου τα οποία λαμβάνονται από ένα δείγμα του όγκου (βιοψία). Αυτή η εξέταση πραγματοποιείται από έναν παθολογοανατόμο ο οποίος θα επιβεβαιώσει τη διάγνωση του παγκρεατικού καρκίνου και θα δώσει περισσότερες πληροφορίες για τα χαρακτηριστικά του όγκου. Είναι υποχρεωτική σε περιπτώσεις κατά τις οποίες ο όγκος δεν μπορεί να αφαιρεθεί χειρουργικά ή όταν προγραμματίζεται άλλη θεραπεία πριν το χειρουργείο.
Θεραπεία
Οι θεραπευτικές επιλογές για τους ασθενείς με καρκίνο του παγκρέατος είναι:
Σε ορισμένες περιπτώσεις χρειάζεται συνδυασμός των παραπάνω θεραπευτικών επιλογών. Η απόφαση για την επιλογή της θεραπείας είναι εξατομικευμένη και εξαρτάται κυρίως από τη θέση του όγκου στο πάγκρεας, την εξάπλωση της νόσου, την ηλικία και τη γενική φυσική κατάσταση του ασθενούς.
Στις μέρες μας, ο καρκίνος του παγκρέατος μπορεί να θεραπευτεί, αν και εφόσον βρεθεί σε πρώιμο στάδιο (πριν δηλαδή εξαπλωθεί). Μόνο με το χειρουργείο μπορεί να εξαιρεθεί πλήρως ένας όγκος στο πάγκρεας. Οι υπόλοιπες θεραπευτικές προσεγγίσεις για τους ασθενείς που δεν μπορούν να χειρουργηθούν, έχουν ως στόχο τη βελτίωση της ποιότητας ζωής και την αύξηση της επιβίωσης.
Είναι γεγονός, πως απαιτείται ομάδα ιατρών διαφόρων ειδικοτήτων, ώστε να σχεδιαστεί το θεραπευτικό πλάνο για κάθε ασθενή. Τα ογκολογικά συμβούλια στα εξειδικευμένα κέντρα όπου λαμβάνονται οι αποφάσεις για τον σχεδιασμό μιας θεραπείας απαρτίζονται από Παθολόγους Ογκολόγους, Χειρουργούς Ογκολόγους, Γαστρεντερολόγους, Ακτινολόγους και Παθολογοανατόμους.
Η αρμονική συνεργασία του ασθενούς με τον ιατρό του είναι θεμελιώδους σημασίας σε όλη τη διάρκεια και τα στάδια της θεραπείας.
EL 
EN